اگر همین حالا بدون اینکه کمد لباس‌های خود نگاه کنید، احتمالاً می‌توانید دقیقا مشخص کنید که لباس مورد علاقه شما کدام لباس است؟ آن ژاکت دنج گرم که در روزهای بارانی آن را میپوشید، یا تیشرت مورد علاقه‌تان که با شلوار جین مدلی است که اگر بتوانید هر روز آنها را میپوشید. اما آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که لباس‌های شما از چه الیاف و پارچه‌ای تهیه شده است؟
بیشتر اوقات کیفیت خوب در لباس‌های مختص برندهاست که با هزینه‌های بالا همراه است. مصرف‌کنندگان به طور خودکار به سمت فروشگاه‌های آشنا که کیفیت، قیمت‌گذاری و سبک مناسب دارند حرکت می‌کنند. بدون فکر کردن به اینکه این پوشاک در کجای دنیا تهیه شده یا از کدام نوع پارچه یا الیاف در آن استفاده شده است. الیاف طبیعی یا الیاف مصنوعی؟
ما در این مقاله درباره‌ی الیاف صحبت می‌کنیم. الیاف چیست؟ چند نوع دارد؟ چه کاربردی دارد؟
الیاف؛ رشته‌های در هم تنیده شده‌ای است که به عنوان مواد اولیه صنعت نساجی مورد استفاده قرار میگیرد و مهم‌ترین مواد تشکیل دهنده در تولید نخ و پارچه است. الیاف‌ها به دلیل خاصیت انعطاف‌پذیری بالا و کاربردهای مختلفشان در صنعت نساجی بسیار کاربردی هستند و به طور معمول از دو دسته الیاف در این صنعت استفاده می‌شود: الیاف کوتاه، که برای تولید نخ از آنها استفاده می‌کنند. الیاف بلند، که در تولید پارچه کاربرد دارند. ژورنال بخوانید.
انواع مختلف الیاف
الیاف‌ها بر اساس کاربرد و استفاده‌شان در سه دسته قرار می‌گیرند؛ الیاف طبیعی، الیاف مصنوعی و الیاف بازیافتی.
الیاف طبیعی
در تهیه این نوع الیاف به هیچ عنوان از مواد شیمیایی و مصنوعی استفاده نشده، موادی که در این الیاف به کار رفته موادی با منشا طبیعی هستند. به همین دلیل است که الیاف طبیعی مقاومت و استحکام کمتری در مقایسه با سایر الیاف‌ها دارد. این الیاف‌ها به دلیل طبیعی بودنشان مانع از ایجاد حساسیت هم می‌شوند.
الیاف طبیعی خود به سه دسته تقسیم می‌شود:
الیاف حیوانی: پشم، ابریشم، موهر، کشمیر
الیاف معدنی: شیشه، فلزی
الیاف گیاهی: پنبه، کتان
الیاف حیوانی
این الیاف که ساختمان پیچیده‌ای هم دارد؛ از پوشش بدن جانوران و حیوانات تهیه می‌شود، پرکاربردترین نوع این الیاف‌ها پشم و مو هستند و بیشتر از مو جاندارانی چون اسب، شتر، خرگوش، ابریشم و بز در ساخت این الیاف استفاده می‌کنند.
پشم
- این نوع از الیاف گرمایی بسیار بالایی دارد و برای بدن در هوای سرد مانند یک عایق عمل می‌کند و گرما را درون خود نگه می‌دارد.
- 30 درصد وزن خود آب جذب می‌کنند.
- یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین الیاف‌ها در صنعت نساجی است.
- خاصیت کشسانی و استحکام بالایی دارد و بهتر است هنگام شست‌و‌شو با آب سرد شسته شود.
- بهترین پشم از موی گوسفند و بز تهیه می‌شود.
- رنگ پشم خوب باید سفید، زرد یا قهوه‌ای باشد.
- کیفیت یک پشم خوب بستگی به این موضوع دارد که از پشم چه نوع گوسفندی استفاده می‌کنند.
ابریشم
- ابریشم الیافی طبیعی از جنس پروتئین است که از برخی انواع آن می‌توان پارچه تهیه کرد
- در ساخت الیاف ابریشمی از ترشحات کرم ابریشم استفاده می‌شود.
- الیاف ابریشم بر خلاف ظاهر ظریف و نازک‌اش، مقاومت و استحکام بسیار بالایی دارد، حتی می‌تواند در برابر حرارت هم مقاومت بالایی را از خود نشان دهد.
- این الیاف سبک و براق می‌تواند گرما را در خود نگه دارد و البته گزینه مناسبی برای استفاده در فصول سرد است.
- الیاف ابریشم قدرت کشسانی بسیار بالایی دارد به همین منظور به هیچ عنوان چروک نمی‌شود.
موهر
- الیاف موهر از موی بز تهیه می‌شود.
- به دلیل سخت بودن ریسندگی در این نوع الیاف، معمولا بسیار کمتر از پشم مورد استفاده قرار میگیرد.
- این الیاف بعد از بافته شدن سطحی یکنواخت، لطیف و براق خواهند داشت به همین دلیل است که ارزش الیاف موهر بسیار بالا است.
- این الیاف همانند دیگر الیاف‌های حیوانی؛ خاصیت کشسانی و گرمایی بسیار بالایی دارد.
- در برابر چروک شدن هم بسیار مقاوم هستند.
کشمیر
- کشمیر هم همانند دیگر الیاف‌های حیوانی از پشم بز کشمیر ساخته می‌شود.
- این الیاف بر خلاف ظاهرش بافت بسیار سبک و ظریفی دارد.
- لباس‌هایی که با این نوع الیاف بافته می‌شوند قیمت و ارزش بسیار بالایی دارند.
- رنگ الیاف کشمیر جنس خوب باید مشکی، خاکستری یا سفید باشد.
- این نوع الیاف باید با آب سرد شسته شود، تا بافت خود را از دست ندهد و به اصطلاح گوله نشود.
الیاف معدنی
این دسته از الیاف‌ها کمی متفاوت‌تر از سایر الیاف‌ها است، الیاف معدنی با توجه به نوع کاربرد مورد نیاز، پرداخت و آماده می‌شود.
الیاف شیشه
از این نوع الیاف‌ها در تولید فایبرگلاس و کامپوزیت به همراه رزین استفاده می‌کنند. الیاف شیشه را نباید با پشم شیشه اشتباه گرفت، تنها تفاوتشان در این است که الیاف شیشه قطر نا‌مشخصی دارد اما الیاف شیشه در یک سایز تولید می‌شوند.
الیاف پنبه نسوز
- پنبه نسوز از الیاف‌های پرکاربرد و مهم در تهیه لباس‌های ضد حریق آتشنشانان است.
- این الیاف می‌توانند دمای بسیار بالایی را تحمل کنند و در برابر گرما و حرارت هم بسیار مقاوم است.
- این دسته از الیاف‌ها به مروز زمان خاصیت خود را از دست می‌دهند و از بین می‌روند.
الیاف گیاهی
همانطور که از اسم این الیاف پیداست، از گیاه تهیه می‌شود.
جنس این الیاف از سلولز است و از موادی ساخته شده‌اندکه ماهیت، خاصیت و شکل خود را حفظ می‌کنند و بدون هیچ تغییری تبدیل به الیاف می‌شوند. ناگفته نماند این نوع الیاف از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین الیاف کاربردی در صنعت پارچه است.
الیاف پنبه
- مهم‌ترین الیاف گیاهی که امروزه در صنعت نساجی بسیار مورد استفاده قرار میگیرد، الیاف پنبه است.
- می‌توان گفت حدود70 درصد پوشاک و لباس‌های موجود در جهان از الیاف پنبه تهیه می‌شوند.
- این نوع الیاف پس از جذب آب 1.5 برابر وزن خود، وزن میگیرد.
- بهترین و مرغوب‌ترین نوع پنبه دارای رنگ سفید، خاکستری و زرد است.
- این گیاه به دلیل داشتن قدرت جذب بالا آب، بیشتر در تهیه حوله و پیراهن مورد استفاده قرار میگیرد.
- الیاف پنبه بسیار نرم و لطیف است و به دلیل طبیعی بودنش می‌توان گفت ضد حساسیت هم است.
- این نوع الیاف استحکام بسیار بالایی دارد.
- پنبه؛ الیاف بسیار خنکی است که حرارت و گرمای بدن را به بیرون منتقل می‌کند، به همین دلیل بیشتر لباس‌های بهاری و تابستان از جنس پنبه هستند.
- وزن بسیار پایین و سبک بودن آن از مهم‌ترین ویژگی‌های الیاف پنبه است.
الیاف کتان
- یکی از قدیمی‌ترین و بهترین الیاف‌های گیاهی، الیاف کتان است.
- مقاومت الیاف کتان بسیار بالاتر از پنبه است
- بهترین و مرغوب‌ترین الیاف کتان دارای رنگی سفید و زرد است.
- این نوع الیاف‌ها خاصیت چروک شدن بسیار بالایی دارند و به دلیل خنک بودن جنس این الیاف، بیشتر در لباس‌های تابستانی از آن استفاده می‌کنند.
- الیاف کتان بسیار نرم و لطیفی هستند و قدرت جذب آب بسیار بالایی هم دارند.
الیاف مصنوعی
الیاف مصنوعی ساخته دست بشر هستند به همین دلیل نمیتوان گفت به طور کامل از مواد طبیعی ساخته شده‌اند. برای تهیه الیاف مصنوعی از موادی استفاده می‌کنند که به شیوه‌های مختلفی تولید و پرداخت شده اما مواد تشکیل‌دهنده آنها می‌توانند منشا طبیعی هم داشته باشند. پوشاک و لباسی که از این الیاف تهیه می‌شوند مناسب برای افرادی است که در محیط‌های گرم و مرطوب زندگی می‌کنند.
نایلون
- الیاف نایلون خاصیت ارتجاعی و کشسانی بسیار بالایی دارد و می‌تواند به سرعت به حالت اولیه خود برگردد.
- این الیاف در برابر حرارت اصلا مقاوم نیست و به سرعت ذوب می‌شود و از بین می‌رود.
- نایلون استحکام و مقاومت بسیار بالایی دارد و هیچ گونه آبی را به خود جذب نمی‌کند.
- بیشترین کاربرد این الیاف برخلاف سایر الیاف‌ها که در صنعت پوشاک است، در بخش تولید لاستیک و فرش‌های ماشینی از آن استفاده می‌کنند.
پلی استر
- الیاف مصنوعی بسیار مقاومی هستند در تهیه لباس و پوشاک از آن استفاده می‌کنند.
- این الیاف خاصیت چروک شدن بسیار بالایی دارند.
- از الیاف پلی استر در مواردی همچون: مبلمان، پوشاک، ملحفه، پتو، پد ماوس و چرم مصنوعی استفاده می‌کنند، تا جایی که می‌توانید از این الیاف استفاده نکنید.
ویسکوز
- جنس این الیاف مانند پنبه است و در بیشتر مواقع از پنبه‌های درجه پایین برای تولید آن استفاده می‌کنند.
- ظاهری شبیه به پنبه دارد اما با پیچ و تاب کمتر
- این الیاف چروک پذیری بسیار بالا، قدرت جذب آب بسیار بالایی دارد
- خاصیت ارتجاعی این الیاف باعث شده تا از آن در تهیه لباس و پوشاک استفاده کنند.
اکرولیک - این نوع الیاف بسیار شبیه به پشم است و رنگ سفید و براقی دارد.
- به دلیل بافت نرم و لطیف آن در تهیه پوشاک از این الیاف استفاده می‌شود.
- اکرولیک یکی از پرکاربردترین و پرمصرف‌ترین الیاف‌های مصنوعی است.
- این الیاف به دلیل داشتن استحکام بالا و مقاومت، طول عمر بسیار بالایی دارد.
- لباس‌هایی که از این الیاف ساخته می‌شوند بسیار ارزان و با دوام هستند.
الیاف بازیافتی
- این نوع از الیاف‌ها از بازیافت مواد دور ریز تهیه می‌شوند.
- الیاف بازیافتی پلی استر که از بطری‌های آب معنی ساخته شده، استحکام و مقاومت بسیار بالایی دارد.
- نخ‌هایی که از الیاف بازیافتی تهیه می‌شوند بسیار مقاوم هستند و در تهیه پوشاک و پارچه از آن استفاده می‌کنند.
رنگ کردن الیاف
در ابتدا باید گفت که الیاف‌ها رنگ خاصی ندارند و بیشتر به رنگ‌های سفید، زرد، شیری و خاکستری هستند. اما برای استفاده و کاربردی کردن آنها در صنعت تولید پوشاک و پارچه باید آنها را رنگ کرد. برای رنگ کردن الیاف از رنگ های مخصوصی استفاده می‌کنند؛ رنگ‌های خمی، اسیدی، قلیایی و گوگردی از جمله رنگ‌هایی هستند که در صنعت نساجی برای رنگی کردن الیاف مورد استفاده قرار میگیرد.
اما راه دیگر رنگ کردن الیاف که البته از نظر کیفیت در سطح پایین‌تری قرار دارد، استفاده از رنگ‌های پودری که مقاومت و ثبات کمتری نسبت به سایر رنگ‌ها دارد، است.
شستشوی الیاف
- الیاف ابریشم: حتما باید با دست و آب سرد شسته شود و به هیچ عنوان داخل ماشین لباسشویی قرار نگیرد.
- الیاف نایلون: نایلون را به دلیل داشتن استحکام بالا می‌توان با هر روشی شست، اما نیاز به اتو دارد.
- الیاف پلی استر: حتما باید با آب ولرم شسته شود.
- الیاف کتان: این نوع الیاف باید با آب سرد و صابون شسته شود، در شست‌وشوی الیاف کتان نباید از شوینده‌های آنزیم‌دار قوی استفاده کرد، زیرا باعث خشک شدن بیش از حد کتان می‌شود.
- الیاف پشم: این الیاف حتما باید با آب سرد شسته شود در غیر این‌صورت تغیر سایز می‌دهند.
- الیاف پنبه: پنبه باید با آب سرد و شوینده مناسب شسته شود و حتما حین خشک شدن آب اضافی آن گرفته شود.
تفاوت الیاف مصنوعی با الیاف طبیعی
- یکی از بارزترین تفاوت‌هایی که می‌توان برای این دو دسته از الیاف ذکر کرد، منشا ساخت آنها است. الیاف طبیعی از پشم و موی حیوانات تهیه می‌شود و منشا طبیعی دارد. در ساخت الیاف طبیعی هیچ‌گونه تغییری روی پشم و مو ایجاد نمی‌شود و به طور مستقیم به الیاف تبدیل می‌شوند.
اما الیاف مصنوعی از موادی تهیه می‌شود که به دست بشر و فناوری‌های جدید پرداخت شده و با تغییر به الیاف مصنوعی تبدیل شده‌اند. - انواع مختلف الیاف مصنوعی بسیار شبیه به هم هستند و تشخیص آنها بدون شناخت لازم از الیاف بسیار کار دشواری خواهد بود.
- هزینه پرداخت و ساخت الیاف طبیعی بسیار کمتر از الیاف مصنوعی است.
- ازآنجایی که در تهیه وتولید الیاف مصنوعی مواد شیمیایی زیادی استفاده می‌شود بهتر است کمتر مورد استفاده قرار بگیرد.
- الیاف طبیعی در طبیعت تجدیدپذیر است و آسیبی به طبیعت نمی‌رساند، اما در مقابل آن؛ الیاف مصنوعی تجدیدناپذیر هستند و منجر به آسیب رساندن به طبیعت خواهد شد. دوست‌داران محیط زیست به شدت مخالف استفاده از الیاف مصنوعی هستند.
- الیاف مصنوعی بسیار با دوام‌تر و قوی‌تر از الیاف طبیعی هستند.
- الیاف طبیعی در مقایسه با الیاف مصنوعی جاذب بسیار خوبی برای آب هستند.
- الیاف طبیعی چروک‌پذیری بسیار بالایی برخلاف الیاف مصنوعی دارند.
- الیاف طبیعی به دلیل استفاده از مواد اولیه طبیعی در ساختار آنها، ماهیت سلولزی و پرویئینی دارند، در صورتی که در الیاف مصنوعی این ماهیت به هیچ عنوان وجود ندارد.
