حساسیت پوستی چیست؟ در پاسخ به این سؤال به سادهترین شکل ممکن میتوان گفت، حساسیت پوستی یا درماتیک عوارضی است که روی پوست صورت یا بدن ظاهر میشود و میتواند هر علتی داشته باشد اما در اغلب موارد به دلیل آلرژی به یکچیز اتفاق میافتد. سالانه میلیونها نفر در سراسر جهان به دلیل ضایعات پوستی به پزشک مراجعه میکنند. طبق آنچه آکادمی آلرژی، آسم و ایمونولوژی (سیستم ایمنی بدن) آمریکا اعلام کرده است، مطالب مربوط به آلرژی پوستی سالانه بین 5 تا 7 میلیون بازدیدکننده دارد و این نشان میدهد حساسیت پوستی چقدر در میان مردم رایج است.
Clifford W.Bassett یک دکتر بالینی در بخش بیماریهای عفونی و ایمونولوژی در دانشکده پزشکی، دانشگاه نیویورک معتقد است: قرمزی، خارش و کهیر علائم حساسیتهای پوستی است و حساسیتهای پوستی نیز ناشی از درماتیت تماسی آلرژیک است.
اما درماتیت تماسی آلرژیک چیست؟ این اصطلاح برای ضایعات پوستی یا سوزش پوست در صورت بروز آلرژی، یا به عبارتی موارد خارجی که سیستم ایمنی بدن به آنها واکنش نشان داده و این واکنش بهصورت مشکل پوستی بروز میکند، گفته میشود. تخمین زده میشود درماتیت تماسی آلرژیک، بیش از 3درصد از بزرگسالان را درگیر خود میکند. در ادامه درباره برخی از رایجترین آلرژیهای پوستی حرف خواهیم زد. اگر شما هم علاقهمند به کسب اطلاعات در این زمینه هستید، ژورنال بخوانید.
چه عواملی باعث حساسیت پوستی میشود
موارد زیادی ممکن است باعث ایجاد حساسیت پوستی شود. حتی ممکن است به دلایل ارثی عوارض پوستی بر شما ظاهر شود اما آنطور که مشخص است. بیشترین دلیل حساسیتها به خاطر ترکیب مواد شیمیایی در وسایلی است که روزانه از آنها استفاده میکنید. مثلاً ممکن است در ساخت وسیله آرایشی که از آن استفاده میکنید مادهای استفاده شده باشد که برای پوست شما حساسیتزا است. در ادامه برخی از مهم ترین مواردی که ممکن است آلرژی پوستی ایجاد کنند را بررسی کردهایم.
عطر و ادوکلن: عطرهای نامطلوب
عطرها و ادوکلنها یکی از مهمترین دلایل آلرژی پوستی هستند و روز به روز هم این نوع آلرژی میان مردم بیشتر میشود. یعنی افراد زیادی هستند که بهدلیل وجود عطر در یک محصول دچار حساسیت پوستی میشوند. اما تمام ادوکلنهایی که باعث آلرژی در پوست شما میشوند آنهایی نیست که برای خوشبو شدن استفاده میکنید بلکه این عطر ممکن است در بسیاری از لوازمآرایشی بهداشتی که در طول روز مورداستفاده شما قرار میگیرد مانند شامپو، کرم، صابون، اسپری، مواد پاککننده و محصولات دیگری از این دست استفاده شده باشد.
حتی در برخی از مواد تمیزکننده خانگی نیز از عطرهای آلرژیزا استفاده میشود. حتی آن دسته از مواد شویندهای که روی آنها نوشته بدون بو ممکن است شما را با آلرژی پوستی درگیر کند زیرا امکان دارد در آن برای جلوگیری از رایحههای ناخواسته از یک رایحه دیگر استفاده شده باشد. تحقیقات نشان داده است که روغنهای طبیعی نیز میتوانند آلرژیزا باشند. بهصورت کلی اگر از آن دسته از افراد هستید که به بو آلرژی دارند سعی کنید از مواد آرایشی-بهداشتی و مواد شوینده بدون بو استفاده کنید و ناخواسته دچار عارضه پوستی نشوید.
فلز نیکل: یک جواهر حساسیتزا!
آلرژی به نیکل یکی از شایعترین آلرژیهای موجود میان افراد است. دکتر دوریس متخصص پوست، مو و زیبایی در نیویورک، میگوید: نیکل یکی از شایعترین فلزهایی است که باعث حساسیت پوستی میشود. بسیاری از گوشوارههایی که مردم استفاده میکنند از جنس نیکل هستند و تعداد زیاد افرادی که سالانه به دلیل آلرژی به این گوشوارهها به پزشک مراجعه میکنند، بهراحتی میتوانند این مسئله را ثابت کرده است. جالب است بدانید ترکیب این فلز با عرق بدن انسان امکان حساسیت پوستی را بالا میبرد.
استفاده از نیکل در زیورآلات و ساعتها کاربرد زیادی دارد اما کسانی که به این فلز حساسیت دارند میتواند بهجای آن از نایلون یا بست فلزی روکشدار استفاده کنند و به این صورت خود را در معرض حساسیت قرار ندهند.
لاتکس در دستکش و سایر محصولات لاستیکی
دستکشهای پلاستیکی کاربرد زیادی در زندگی روزمره دارد اما برخی از افراد به این دستکشها حساسیت دارند. اگر هنگام استفاده از دستکش پلاستیکی پوستتان قرمز میشود و خارش میگیرید، احتمالاً به لاتکس حساسیت دارید. ممکن است بدن شما در برابر موادی که لاتکس را میسازد حساس باشد. علائم این حساسیت میتوانند مانند خارش چشم خفیف باشد و یا مانند استفراغ و حالت تهوع شدید باشد. درصورتی که به لاتکس حساسیت دارید بهتر است بهجای آن از جایگزین دیگری استفاده کنید.
رنگ مو و خالکوبی حنا
حساسیت به رنگ مو معمولاً به دلیل حساسیت به پارا فنیلن دی آمین (PPD) ایجاد میشود. این ماده معمولاً در همه رنگهای مو وجود دارد. دستورالعمل تست رنگها روی بسته آن نوشته شده است. بنابراین اگر برای اولین بار میخواهید از رنگ مو استفاده کنید حتماً قبل از استفاده تست حساست را انجام دهید.
خالکوبیهایی که با حنای سیاه انجام میشود نیز ممکن است برای برخی از افراد حساسیت پوستی ایجاد کند. زیرا برای سیاه شدن رنگ حنا نیز PPD به آن اضافه میشود و همانطور که ذکر شد PPD ممکن است برای برخی از افراد حساست پوستی ایجاد کند.
حساسیت به سموم گیاهی
برخی از گیاهها نیز حساسیت پوستی ایجاد میکنند. برای مثال پیچک بهعنوان علف هرز دارای سمی به نام Urushiol است که شاید برای برخی افراد حساست پوستی ایجاد کند. این ماده سمی ممکن است در بلوط و سماق نیز وجود داشته باشد. البته همانطور که ذکر شد حساست به این سم برای همه افراد نیست. از علائم حساسیت پوستی به این سم گیاهی باید به خارش، تاول و کهیر اشاره کرد.
از آنجایی که تنها راه فهمیدن این موضوع که به سموم گیاهی حساسیت دارید یا نه این است که در معرض آن قرار بگیرید، بهتر است سعی کنید با پیروی از یک قاعده کلی از سموم گیاهی دوری کنید. برای درمان این حساسیت باید سریعاً دست و صورت خود را بشویید و یا از آنتیهیستامینهای ساده استفاده کنید.
حساسیت به بافت پارچه
بسیاری از افراد وقتی لباس پشمی میپوشند، بدنشان شروع به خارش میکند. درواقع افراد زیادی هستند که به بافت و پارچه لباس حساسیت دارند. شایعترین دلیلی که باعث حساسیتزا بودن یک پارچه میشود، موادی است که در تولید آن استفاده میکنند تا پارچه ضدآب شود و یا در برابر چین و چروک مقاوم باشد.
از علائم آلرژی به لباس میتوان به سوزش چشم، حساسیت پوستی و سفت شدن قفسه سینه اشاره کرد. بهتر است به دنبال لباسهایی باشید که بافشان از پنبه خالص، پلیاستر، نایلون و اکرلیک باشد زیرا احتمال حساسیتزا بودن این موارد کمتر از جنسهای دیگر است.
محصولات زیبایی و آرایشی
عارضه پوستی ناشی از لوازمآرایشی نیز بسیار رایج است. همانطور که در بالاتر اشاره شد واکنش پوست به مواد آرایشی ممکن است به دلیل آلرژی به عطر باشد اما خود مواد آرایشی نیز ممکن است حساسیت پوستی ایجاد کنند. سوزش پوست یکی از مشکلات شایعی است که تماس مواد آرایشی با پوست میتواند ایجاد کند هر کسی در طول زندگیاش ممکن است این مسئله را یک بار یا بیشتر در زندگیاش تجربه کرده باشد. از واکنشهای آلرژیک به مواد آرایشی میتوان به قرمزی، کهیر و تورم اشاره کرد.
شاید رایجترین وسیله آرایشی حساسیتزا لاک ناخن باشد. اگر هنوز لاکتان خشک نشده بههیچوجه دستتان را به صورتتان نزنید. درصورتی که به لوازمآرایشی حساسیت دارید بهترین راه جلوگیری از مشکلات ناشی از این حساسیت استفاده نکردن از لوازم ارایشی برای مدت طولانی است. پس از مدتی که پوستتان به حالت عادی برگشت سعی کنید از آن دسته وسایل آرایشی که با پوستتان هماهنگی بیشتری دارد، استفاده کنید.
کرمها و پمادهای موضعی
کرمها و پمادهای آنتیبیوتیک که هنگام بریدگیها و سوختیها استفاده میشود، در خود مادهای به نام نئومایسین دارند که ممکن است برخی از افراد به این ماده حساسیت داشته باشند. افرادی که چنین حساسیتی دارند ممکن است پس از استفاده از این کرمها با التهاب اطراف زخم روبهرو شوند.
اگر فکر میکنید ممکن است به نئومایسین حساسیت داشته باشید و یا اولین بار است که میخواهید از کرمها و پمادهای آنتیبیوتیکی برای کاهش دردتان استفاده کنید، بهتر است قبل این کار این تست ضد حساسیت انجام دهید. اگر از وجود چنین حساسیتی مطمئن هستید حتماً باید هنگام مراجعه به پزشک یا دندانپزشک این مسئله را به او اطلاع دهید.
کرمهای ضد آفتاب
لوسیونها و کرمهایی که از آن برای محافظت از پوست خود در برابر آفتاب استفاده میکنید، یعنی ضدافتابها ممکن است حساسیتزا باشد زیرا برخی از مواد شیمیایی که استفاده از آنها به خودی خود ضرری ندارد، با قرار گرفتن در برابر اشعه ماوراءبنفش خورشید حساسیت پوستی ایجاد میکند. اصطلاحاً به این نوع واکنش آلرژی فتوکنتکت گفته میشود. اما برخی از ضد آفتابها نیز برای بعضی از افراد مستقیماً آلرژیزا هستند. این ضد آفتابها احتمالاً در خود موادی مانند پارا آمینوبنزوئیک اسید، بنزوفنونها، اکسی بنزون، سالیسیلاتها و سیکلوهگزانول دارند که باعث ایجاد حساسیت میشود.
حلالها و چسبهای خانگی
محصولات خانگی هم ممکن است باعث حساسیت پوستی شوند. مثلاً وقتی یک چسب یا حلال خانگی درست میکنید امکان دارد در آن موادی استفاده کرده باشید که آلرژیزا باشند. همچنین شما ممکن است از یک حلال برای تمیز کردن خانه خود استفاده کنید که در تولید این حلال از مواد حساسیتزا استفاده شده باشد. واکنشهای آلرژیکی که ممکن است حلالها و چسبها روی پوست شما ایجاد کنند، شامل کهیر، قرمز شدن بخشهایی از پوست و خارش میباشد. بنابراین بهتر است قبل از اینکه از حلالها و چسبهای خانگی استفاده مطمئن شوید در آن از مواد حساسیتزا استفاده نشده است و به این صورت از درگیر شدن با عارضه پوستی در امان بمانید.
راههای پیشگیری از حساسیتهای پوستی چیست؟
قبل از اینکه به راههای پیشگیری از آلرژی پوستی بپردازیم باید بدانید حساسیت پوستی یک بیماری واگیردار نیست اما درصورتی که یک عامل عفونی به آن اضافه شود ممکن است واگیردار شده و به دیگران نیز سرایت کند. اما برای پیشگیری از این حساسیتها، آسانترین راه، اجتناب از تماس با عوامل محرک (یعنی عواملی که حساسیت پوستی را ایجاد میکنند) است. اگر میدانید به چه چیزهایی حساسیت دارید و یا حتی حس میکنید برخی از مادهها ممکن است برایتان عارضه پوستی ایجاد کند، بهتر از برخورد با آنها اجتناب کنید.
برای حساسیتهایی که بافت پارچه میتوانند ایجاد کنند نیز بهتر است از دستکشها و لباسهای نخی و دیگر جنسهای پارچه که حساسیتزا نبودشان ثابت شده است، استفاده کنید. همچنین استفاده از یک لایه ژل یا کرم میتواند پوست را از مواد حساسیتزا دور کند. همانطور که گفته شد، بعضی از افراد ممکن است به برخی فلزات حساسیت داشته باشند.
اگر فکر میکنید ممکن جزو این دسته از افراد باشید، میتوانید زیورآلات خود را با یک لایه برق ناخن بپوشانید تا مستقیماً با پوستتان برخورد نداشته باشد و در نهایت سعی کنید از مواد آرایشی و بهداشتی غیر معطر استفاده کنید زیرا، همانطور که در بالا ذکر شد عطرها یکی از حساسیتزاترین موارد موجود هستند.
اما در صورتی که تمام این پیشگیریها را انجام دادید و باز هم به هر دلیلی با این عارضههای پوستی درگیر شدید زیاد نگران نباشید زیرا میتوانید با درمانهای خانگی و در موارد حاد و شدید با مراجعه به متخصص پوست درمان شوید. در ادامه برخی از راههای درمان حساسیتهای پوستی را بررسی خواهیم کرد.
درمان حساسیتهای پوستی چیست؟
برای درمان حساسیتهای پوستی بسته به میزان حساسیت و علائم آن و همچنین دلیل ایجاد حساسیت، میتوان به پزشک مراجعه کرد و یا به درمان خانگی روی آورد.
اما قبل از هر چیز باید بفهمید عارضه پوستی شما به دلیل حساسیت به چه چیزی ایجاد شده است و در مرحله اول از آن ماده آلرژیزا دوری کنید.
در گام دوم بهمحض اینکه با علائم حساسیت پوستی مثل کهیر، تورم، خارش و قرمزی روبهرو شدید محل حساسیت را با آب و صابون بشویید. در این مرحله دو نکته مهم وجود دارد که باید به آن توجه شود. نکته اول اینکه ناحیه حساسیت را با آب سر بشویید و بههیچعنوان از آب گرم استفاده نکنید و نکته دوم اینکه از صابون غیر عطری استفاده کنید تا عطر حساسیت شما را بیشتر نکند.
این شستشو کمک میکند، مادهای که باعث حساسیت شده از پوست شما پاک شود. در صورتی که ماده محرک روغنی است، امکان دارد با صابون پاک نشود و بنابراین بهتر است از پد الکلی برای پاک کردن آن استفاده کنید.
در گام بعدی به سراغ استفاده از داروهایی بروید که نیاز به نسخه پزشک ندارد. مثلاً لوسیون کالامین یا پماد کورتیزون میتوانند برای کاهش خارش و التهاب مفید واقع شوند و تهیه آن به نسخه پزشک نیاز ندارد. همچنین پوشیدن لباسهایی که حساسیتزا نیستند مثلاً یک لباس گشاد و نخی برای بهبود عارضه پوستی بسیار ایده خوبی است. همچنین مرطوب نگه داشت پوست نیز زودتر شما را از دست یک عارضه پوستی نجات میدهد.
در گام سوم از خاراندن محل حساسیت جدا خودداری کنید. درست است که خارش بهعنوان یکی عوارض حساسیت پوستی ممکن است شما اذیت کند اما نباید محل حساسیت را بخارانید زیرا آلرژی را تشدید میکنید. اگر فکر میکنید ممکن است ناخودآگاه به خاراندن محل حساسیت روی آورید و نمیتوانید خود را کنترل کنید، بهتر است ناخنهای خود را کوتاه کرده و با این روش مانع این کار شوید.
در گام آخر درمان خانگی نیز میتوانید از درمانهای گیاهی مانند درخت چای، روغن نارگیل، سرکه سیب، آلوئهورا و روغن زیتون استفاده کنید.
اما در برخی از موارد ممکن است لازم شود برای درمان به پزشک مراجعه کنید. اما چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟ ممکن است در برخی موارد همه درمانهای خانگی را انجام دهید اما باز هم حساسیتتان برطرف نشده باشد. در این صورت باید حتماً به پزشک مراجعه کرد. همچنین در صورتی که یکی از علائم زیر را داشتید بدون تلف کردن وقت به پزشک مراجعه کنید:
- اگر حساسیت نزدیک به چشم باشد.
- اگر هنگام لمس پوستتان داغ شود.
- اگر درمانهای خانگی را انجام دادید و باز هم خارش قطع نشد.
- اگر حساسیت بخش زیادی از بدن شما را بگیرد.
- اگر حساسیت همراه با تالول شدید باشد.
در این صورت احتمالاً آلرژی پوستی که دچار آن شدید بسیار جدی است و با درمان خانگی نمیتوان آن را برطرف کرد. بنابراین برای اینکه آسیب وارده بیشتر نشود و یا به عفونت نرسد بهتر است به متخصص پوست مراجعه کنید.
کلام آخر
حساسیت پوستی یکی از اتفاقات رایجی است که امکان دارد در طول زندگی بارها به دلایل مختلف برای هرکسی پیش بیاید. در بیشتر مواقع این حساسیت شما را با خطر جدی مواجه نمیکند اما اگر به آن بیتوجهی کنید ممکن است عاقبت خوبی نداشته باشد. درواقع وسایلی که ما روزانه از آن استفاده میکنیم از ترکیبات شیمیایی ساخته شدهاند که این ترکیبات ممکن است برای برخی از افراد حساسیت پوستی ایجاد کند. اگر آشنایی کافی با مواردی که باعث حساسیت میشوند داشته باشیم، کمتر در معرض آن قرار خواهیم گرفت و در صورتی که دچار عارضه پوستی شدیم میدانیم چطور باید با این مشکل برخورد کنیم.
معمولاً برای وسایل آرایشی و بهداشتی بهتر است با کمک توضیحات روی بسته قبل از استفاده تست حساسیت انجام شود. برای حلالها و تمیز کنندهها که این امکان وجود ندارد بهتر است جانب احتیاط را رعایت کرده و اگر حدس میزنید امکان حساسیت به آنها وجود دارد، از نزدیکی به این مواد اجتناب کنید. در این مطلب سعی کردیم شما را با 10 چیزی که بهطور روزانه استفاده میشوند و امکان حساسیتزایی بالایی نیز دارند، آشنا کنیم و راههای جلوگیری از حساسیت پوستی و درمان آن را نیز بررسی کردیم. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد.